Rehabilitacja stomatologiczna to dział rehabilitacji, który zajmuje się układem czaszkowo-szyjno-żuchwowym. Stosowana jest w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych, pojawiających się w tym obszarze, oraz niwelowania zarówno skutków przewlekłych chorób jak i urazów. Jest to stosunkowo młoda dziedzina fizjoterapii, która zdobywa coraz większą popularność ze względu na efekty, jakie może przynieść, a także dlatego, że dolegliwości w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych i szyi występują coraz częściej, wynikają one z prowadzonego powszechnie trybu życia.
Rehabilitacja stomatologiczna zajmuję się całym układem stomatologicznym, który odpowiada za żucie, mowę, połykanie, oddychanie a także za wyrażanie emocji. W skład tego układu wchodzą zęby wraz z przyzębiem, stawy skroniowo-żuchwowe, zespół mięśniowo-stawowy a także pozostałe tkanki i narządy jamy ustnej i twarzy, takie jak kości twarzoczaszki, mięśnie (żwaczowe, nadgnykowe, mimiczne, języka i podniebienia), naczynia krwionośne i limfatyczne, nerwy, błona śluzowa oraz ślinianki znajdujące się pod kontrolą ośrodkowego układu nerwowego.
Rehabilitacja stomatologiczna może dotyczyć każdego z wyżej wymienionych obszarów i jest stosowana w zasadzie w każdym dziale stomatologii, w tym między innymi w endodoncji (zajmującej się rozpoznawaniem i leczeniem chorób miazgi zęba oraz chorób tkanek okołowierzchołkowych), ortodoncji (która zajmuje się leczeniem wad zgryzu, wad szczękowo-twarzowych oraz korygowaniem nieprawidłowości zębowych), protetyce czy chirurgii szczękowo-twarzowej.
Rehabilitacja w endodoncji ma na celu zniwelowanie dolegliwości w stawie skroniowo-żuchwowym spowodowanych zbyt długim otwieraniem ust podczas leczenia, na przykład kanałowego. Dzięki odpowiednim ćwiczeniom pacjent odczuwa ulgę i lepiej znosi utrzymanie jednej pozycji wymaganej podczas zabiegów stomatologicznych.
W przypadku ortodoncji (rehabilitacja stomatologiczna) może zmniejszyć lub nawet wyeliminować dolegliwości będące skutkiem leczenia ortodontycznego, czyli noszenia aparatu ortodontycznego, do których mogą należeć bóle głowy, bóle twarzoczaszki, zaburzenia czucia, bóle stawów skroniowo-żuchwowych, a nawet szumy uszne, zaburzenia widzenia czy zawroty głowy. Zastosowanie odpowiednich technik fizjoterapeutycznych sprawia, że leczenie ortodontyczne jest bardziej komfortowe, a jego efekty są skuteczniejsze.
W jakich dolegliwościach może pomóc fizjoterapia stomatologiczna?
Fizjoterapia stomatologiczna powinna być zastosowana kiedy pojawiają się dolegliwości i zaburzenia czynności narządu żucia, np. ból zębów, żuchwy, szczęki, jamy ustnej, twarzy lub głowy czy pojawiające się trzaski i przeskakiwanie w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych.
Sygnałem zaburzeń czynności w tym obszarze bywają także problemy z przełykaniem i żuciem, z otwieraniem i zamykaniem ust. Jeśli występują szumy uszne czy łzawienie z oczu lub uczucie wysadzania gałki ocznej, także można szukać przyczyn takich dolegliwości w obrębie żuchwy.
Fizjoterapia stomatologiczna może także pomóc w przypadku urazów mechanicznych, będących efektem upadku, uderzenia czy wypadku samochodowego, a także, gdy pojawiają się zmiany zwyrodnieniowe w obrębie narządu żucia. Bywa pomocna przed zabiegami operacyjnymi przeprowadzanymi w obrębie twarzoczaszki i w powrocie do zdrowia i sprawności po tych zabiegach.
Przed zabiegiem jej celem jest zmniejszenie napięcia w tkankach miękkich, przywrócenie prawidłowej ruchomości stawów, zapobieganie obrzękom i osłabieniu mięśni, a także poprawienie funkcji stawów.
Po zabiegach stosuje się zwykle terapię manualną (masaż), który ma przywrócić prawidłowe funkcjonowanie stawów skroniowo-żuchwowych, mięśni oraz pozostałych narządów jamy ustnej i twarzoczaszki.
Co ciekawe, fizjoterapia stomatologiczna może pomóc nawet wówczas, gdy problemy dotyczą zmian w miednicy i kręgosłupie. Przyczyny takich dolegliwości mogą znajdować się właśnie w narządzie żucia, którego dysfunkcje mogą powodować nawet płaskostopie.
Jakie są metody rehabilitacji stomatologicznej?
Terapia obejmuje różnego rodzaju techniki manualne, mające na celu pozbycie się problemu. Są to między innymi:
- masaż tkanek głębokich;
- terapia punktów spustowych;
- terapia manualna na stawach;
- poizometryczna relaksacja mięśni(PIR);
- kinesiotaping.
Terapia manualna
Terapia manualna w stomatologii obejmuje specjalistyczne techniki, np. ślizgowe, mobilizacyjne czy manipulacyjne, wykonywane głównie w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych lub stawów kręgosłupa. Wszystkie techniki fizjoterapeuta wykonuje za pomocą swoich rąk. Uznaje się, że to jedna z najskuteczniejszych metod leczenia zaburzeń w obrębie narządu żucia. Pomaga rozluźnić napięcia i przywrócić prawidłowy tor ruchu w stawie. Przykładowo, nadmierny stres w życiu powoduje patologiczne zaciskanie zębów, co jest podłożem do rozwoju bruksizmu. Techniki oscylacyjne terapii manualnej (w połączeniu z pracą na tkankach miękkich) mogą skutecznie uwolnić ciało od zbędnych napięć.
Kinesiotaping
Metoda ta polega na zastosowaniu plastrów o specjalnej strukturze, naklejanych na określoną część ciała. Kinesiotaping w stomatologii jest bardzo dobrym rozwiązaniem dla pacjentów, którzy chcą uwolnić się od bólu i obrzęku pozabiegowego, mającego miejsce np. po chirurgicznej usunięciu zęba, wstawieniu uzupełnienia protetycznego, bądź przebytych zabiegach w obrębie twarzoczaszki. Odpowiednia aplikacja plastrów do kinesiotapingu sprawia, że minimalizują się napięcia mięśniowe, a krew i limfa sprawniej krążą. Zmniejsza się również ból. Często kinesiotaping jest uzupełnieniem drenażu limfatycznego twarzy, choć może być zupełnie odrębną metodą.
Masaże
W fizjoterapii wyróżnia się różnego rodzaju masaże, m.in. masaż tkanek głębokich, masaż funkcyjny czy masaż poprzeczny. Każdy z nich różni się metodyką (sposobem wykonania) oraz efektem. Masaż sprawdza się dobrze jako element terapii leczniczej, nie powinien jednak stanowić jedynej wykonywanej metody. Idealnie przygotowują tkanki miękkie do pracy manualnej. Przykładowo, terapia manualna o działaniu rozluźniającym wykonywana na stawach skroniowo-żuchwowych niewiele da, gdy tkanki miękkie nie zostaną wcześniej opracowane i będą znajdować się w zwiększonym napięciu.
