Podstawowym założeniem terapii jest fakt, że ośrodkowy układ nerwowy i struktury z nim sprzężone podlegają rytmicznemu ruchowi i że prawidłowy przebieg tego ruchu jest niezwykle istotny dla ludzkiego życia i zdrowia.
Twórca terapii określił pięć składowych tego mechanizmu:
-
ruch struktury czaszki i połączeń pomiędzy 26 kośćmi czaszki;
-
rozszerzanie się i kurczenie półkul mózgowych;
-
ruch opon mózgowych i kręgosłupowych;
-
falowanie płynu mózgowo rdzeniowego otaczającego mózg i rdzeń kręgowy;
-
mimowolny, nieznaczny ruch kości krzyżowej.
Rytmiczne rozszerzanie i kurczenie tego systemu nazwał Sutherland "pierwotnym oddechem". Każde ograniczenie tego ruchu może stać się przyczyną choroby, ponieważ ośrodkowy układ nerwowy reguluje pracę wszystkich organów.Powodem upośledzenia systemu czaszkowo-krzyżowego mogą być trzy rodzaje urazów fizycznych (wypadki), psychiczny oraz poporodowy.